Omgaan met stress en burn-out

Wat is stress?
Met stress is op zich niets mis. Het is een reactie van je lichaam op een uitdagende situatie. Het zorgt ervoor dat je ’s ochtends je bed uit komt, je aankleedt, ontbijt en op tijd de deur uitgaat richting je werk. Op je werk zorgt het ervoor dat je presteert, je deadlines haalt en af en toe meer aan blijkt te kunnen dan je misschien dacht. Stress motiveert en stimuleert je om doelen te bereiken en voor jezelf op te komen. Onder normale omstandigheden is er een balans tussen rennen en stilstaan en krijgt je systeem (lichaam en geest) voldoende tijd om na een stressvolle situatie weer terug te keren tot je basis-energie-niveau zodat je systeem tot rust komt en je je weer ontspannen en comfortabel voelt.

How to make stress your friend, by Kelly McGonical

Acute stress en het reptielenbrein
Alhoewel de beleving van stress subjectief is, is het merkbaar in alle delen van je lichaam, tot op celniveau. Stress beïnvloedt het regelcentrum van je hersenen (de hypothalamus) en daarmee onder andere je hormoonhuishouding, lichaamstemperatuur en spijsvertering. Een acute stressvolle situatie zet je via het primitieve, en supersnel werkende reptielenbrein, aan tot (een impuls van) vluchten, vechten of bevriezen. Dit gebeurt niet alleen als er daadwerkelijk een levensbedreigende situatie is, maar kan ook optreden als je bijvoorbeeld je baan of relatie verliest, of wanneer er sprake is van een andere voor jou stressvolle situatie.

Afbeelding: zorg voor dier.nl

Chronische stress en burn-out
Je kunt ook stress ervaren door een constante stroom van kleine tegenslagen: een onverwerkt verleden of trauma kan leiden tot chronische stress. Daardoor kun je je steeds zorgen maken, het leven ervaren als een constante bedreiging, angstig en onzeker zijn. Dan krijgt je lichaam niet voldoende rust om te herstellen en ligt je basis-energie-niveau constant een stapje hoger dan het niveau waarop jij je comfortabel en ontspannen zou voelen. Dan voel je je steeds opgejaagd: je bent snel ongeduldig, boos of in tranen. Misschien slaap je slecht door problemen op je werk of in je relatie; door ziekte of door gebroken nachten, of omdat je kleine kinderen hebt. Misschien is er iets heftigs in je leven gebeurd en heb je (o.a. door tijd gebrek) moeite om dit te verwerken. Je kunt uitgeput raken en je bore-out of burn-out voelen.

Controle en DNA
Onderzoek laat zien dat de telomeren – de eindstukjes op ons DNA – onder invloed van langdurige stress uit elkaar vallen. Een gevoel van controle hebben over ons leven maakt juist telomerase aan. Te korte stukjes DNA kunnen zichzelf niet meer vernieuwen. Voldoende rust en een doel in het leven hebben heeft een positieve invloed op de lengte van ons DNA. Ook de controle terugpakken is van groot belang, dit kan door:

Het probleem dat (mede) oorzaak is van je stress oplossen. Als je hier alleen niet uit komt, kun je iemand zoeken die je daarbij kan helpen.
Misschien is er sprake van een situatie waarin je geen verandering kunt of wilt brengen. Als het probleem onoplosbaar lijkt en je wilt toch in de situatie blijven kies hier dan heel bewust voor. Geef wel jouw grenzen aan om er mee om te kunnen gaan.
Misschien ben je al moegestreden en uitgeput. Luister hier alsjeblieft naar.

Ook als dit betekent dat het nodig is om (je eigen) weg te gaan. Om uit je stressvolle situatie te stappen is het absoluut noodzakelijk om uit 1 van bovenstaande opties te kiezen, anders blijft de situatie energie vreten.
Afbeelding: thinkstockphotos.co.uk

Stoppen, rusten, helen…
Burn-out is geen ziekte maar een proces. Alles voelt als te veel en je verliest (tijdelijk) de controle over je leven. Het helpt om (weer/meer) verantwoordelijkheid te nemen voor jou leven. Zelfzorg en begrenzing is daarbij van belang. Begin met kleine stapjes, bijvoorbeeld door elke dag 10 minuten te oefenen met het met aandacht volgen van je adem. Merk op wat je tegenkomt aan lichamelijke sensaties, gevoelens, gedachten…. zonder daar een oordeel over te hebben. Kun je alles precies zo laten als het is en het de aandacht te geven die het verdient?

Je kunt leren bedreigingen om te buigen naar uitdagingen. Als je daarin blokkades tegenkomt die je ervan weerhouden om uit je comfortzone te stappen kun je jezelf afvragen: Wat komt ik hier tegen? Welke geloofsovertuiging ligt hier aan ten grondslag? Wat heb ik nodig om hier uit te komen? Ieder mens heeft steun, verbinding, liefde en erkenning nodig. Kun jij het ontvangen als het je gegeven wordt? Durf je op je lichaam en jezelf te vertrouwen en grenzen aan te geven? Kun je stoppen en een pauze nemen?

Carien Olbers van Ademtij
Carien geeft mindfulnesstrainingen voor groepen; mindful coaching voor individuen; en verdiepende persoonlijke begeleiding.

Ga naar de contactpagina >